سانتریفیوژ آزمایشگاهی چیست؟
نحوه عملکرد سانتریفیوژ آزمایشگاهی
نحوه کارکرد سانتریفیوژ به شرح زیر است:
یک روتور حول یک محور ثابت توسط یک موتور الکتریکی چرخانده می‌شود. نیروی گریز از مرکز ایجاد شده توسط این چرخش، باعث می‌شود تا مواد با توجه به چگالی هایشان از یکدیگر جدا شوند. این امر با چرخاندن سیال با سرعت بالا در یک ظرف به دست می آید و بدین ترتیب مایعات با چگالی های مختلف (مانند خامه از شیر) یا مایعات از جامد جدا می شوند.
ازجمله مولفه‌های مهم در یک سانتریفیوژ آزمایشگاهی ، میتوان به سرعت چرخش که با واحد دور در دقیقه RPM بیان می‌شود و نیروی نسبی گریز از مرکز RCF اشاره کرد.
درک تفاوت میان سرعت چرخش و نیروی نسبی گریز از مرکز، از اهمیت بسیاری برخوردار است. زیرا 2 روتور با قطرهای مختلف که با سرعت چرخش یکسانی می چرخند، نیروی نسبی گریز از مرکز متفاوتی تولید می کنند و بنابراین زمان مورد نیاز برای جداسازی یک نمونه یکسان، در این دو سانتریفیوژ متفاوت خواهد بود.
تفاوت بین سرعت چرخش و نیروی گریز از مرکز نسبی
RPM مخفف Revolutions Per Minute و به معنای دور در دقیقه است. تولیدکنندگان سانتریفیوژها سرعت آنها را با استفاده از این کمیت مشخص می‌کنند. روتور، صرف نظر از اندازه آن، با این سرعت چرخش دارد. اما نیرویی که به محتویات سانتریفیوژ اعمال می‌شود، با توجه به اندازه روتور سانتریفوژ، تغییر می‌کند.
RCF مخفف Relative Centrifugal Force و به معنای نیروی گریز از مرکز نسبی است و بر اساس ضریبی از g اندازه‌گیری می‌شود و نیرویی است که بر محتویات روتور اعمال می‌شود و ناشی از چرخش روتور است.
در حقیقت RPM به معنای سرعت و RCF به معنای نیرو می باشند و در سانتریفیوژها RCF است که باعث جداسازی محلول‌های آبی می‌شود، نه RPM.
انواع روتورهای سانتریفیوژ آزمایشگاهی
انواع روتورهای سانتریفیوژ آزمایشگاهی که مورد استفاده قرار می گیرند روتور ثابت و روتور زاویه متغیر است .
درحین گردش دورانی و سریع روتورها در داخل سانتریفیوژ ، محفظه های حاوی نمونه به شکل افقی در می آیند که در اینحالت بیشترین نیروی گریز از مرکزتولید می شود. در مواردی این روتورها با زاویه خاصی مثلا 30 یا 45 درجه ثابت قرار می گیرند که در اینصورت آنها را روتور Angel می نامند. روتورهای با قابلیت باز شدن به صورت افقی را روتور Swing Out یعنی بیرون گریز می نامند.
انواع سانتریفیوژ آزمایشگاهی
کاربرد دستگاه سانتریفیوژ اغلب در صنایع آزمایشگاهی ، پزشکی ، صنعتی ، کشاورزی ، محیط زیست و از این دست می باشد. بسته به نوع و محل کاربرد انواع سانتریفیوژ آزمایشگاهی مانند میکرو سانتریفیوژ ، سیتو سانتریفیوژ ، اولترا سانتریفیوژ ، سانتریفیوژ یخچالدار و غیره تقسیم بندی می شوند.
سانتریفیوژ آزمایشگاهی یخچالدار
بسیاری از نمونه‌های آزمایشگاهی نسبت به تغییر دما حساس بوده و تغییر ماهیت می دهند و از آنجایی که سانتریفیوژها نیز به هنگام فعالیت ، گرما تولید می‌کنند ، عملا سانتریفیوژ کردن این دسته از نمونه‌ها با یک سانتریفیوژ آزمایشگاهی کلاسیک ، امکان پذیر نیست.
سانتریفیوژهای آزمایشگاهی یخچالدار می توانند دما را در محفظه سانتریفیوژ ثابت نگه دارند و برای آنالیز DNA ، RNA ، PCR و پادتن مناسب هستند.
میکرو سانتریفیوژ یا میکروفیوژ آزمایشگاهی
میکرو سانتریفیوژ در مواردی که با حجم های کم و حداکثر دو میلی گرمی سر و کار داریم، مورد استفاده قرار می گیرد. به عبارتی در مواردی همچون جداسازی پلاسمید و آزمایشات PCR و مولکولی آزمایشات ژنتیکی همچون RNA و DNA مورد استفاده قرار می گیرد. کاربرد میکروفیوژ در آزمایشگاه های تشخیص طبی شامل مواردی همچون رسوب دهی و جدا ساختن مولکول های سلولی از خون های مورد آزمایش، تهیه پلاسما، افزایش غلظت در سلول ها از طریق ایجاد رسوب، جداسازی پروتئین های مربوط به نمونه های مورد آزمایش بیماران و غیره می باشد.
اولترا سانتریفیوژ
اولترا سانتریفیوژ مشابه سایر انواع سانتریفیوژ است، با این تفاوت که سرعت چرخش روتور در این سانتریفیوژها بسیار بالا است. به طوری که گاهی سرعت این سانتریفیوژها به 200.000 دور در دقیقه هم می‌رسد. اولترا سانتریفیوژها کاربرد گسترده‌ای در تست‌های دقیق آزمایشگاهی دارند.
سیتو سانتریفیوژ (سلول شناسی)
سیتوسانتریفیوژ یا سانتریفیوژ سیتولوژی برای جدا کردن لایه نازک سلول (مانند لایه های سلولی نمونه های مخاط رحمی) از روی اسلایدهای آزمایشگاهی و رسوب دادن آن ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این سانتریفیوژها برای شکستن سلول و مطالعات اجزای سلولی استفاده می‌شود. سانتریفیوژهای سیتولوژی یکی از پرکاربردترین سانتریفیوژها در آزمایشگاه‌های سلولی ، میکروبی ، سرولوژی ، هماتولوژی و بافت شناسی به شمار می‌آیند.
نکات ایمنی کار با سانتریفیوژ
- توجه داشته باشید که نمونه‌ها را به صورت درست و متوازن در سانتریفیوژ قرارداده شوند.
- از روشن کردن دستگاه سانتریفیوژ ، بدون قرار دادن باگت‌ها خودداری کنید.
- قبل از راه اندازی سانتریفیوژ ، مایعات ریخته شده در داخل روتور را کاملا تمیز و پاک کنید.
- بعد از اتمام فرآیند سانتریفیوژ ، حداقل ۱۰ دقیقه صبر کنید تا آئروسل ها ته نشین شوند و سپس درب سانتریفیوژ را باز نمایید.
- در صورت شکستن و یا ترک خوردن لوله نمونه ، درب سانتریفیوژ را حداقل تا ۳۰ دقیقه باز نکنید.
- چنانچه به هنگام سانتریفیوژ کردن یکی از لوله‌ها شکست ، قبل از انجام سانتریفیوژ مجدد ، باگت ها ، آداپتورها و محفظه روتور را از تکه‌های شیشه پاکسازی و تمیز کنید.
- هر لوله دارای حداکثر ظرفیت پُر کردن است که این حداکثر مقدار معمولاً دو سوم یا ۸۰ درصد حجم کل آن است . هیچگاه لوله نمونه را بیش از حداکثر ظرفیت خود پر نکنید. با این کار اطمینان حاصل می‌شود که نمونه در هنگام سانتریفیوژ شدن ، با درب لوله هیچ تماسی نداشته باشد.
تولیدکننده سانتریفیوژ ایرانی
شرکت آرمان نواندیشان بهسان با نام تجاری بهسان به عنوان اولین تولید کننده سانتریفیوژ آزمایشگاهی ایرانی در جهت قطع وابستگی و خودکفایی ، اقدام به تولید انواع سانتریفیوژ آزمایشگاهی با بهترین کیفیت که در آزمایشگاه های سراسر کشور در حال استفاده می باشند، نموده است. جهت دریافت لیست قیمت سانتریفیوژ آزمایشگاهی کلیک نمایید.
