دستگاه استخراج سوکسله چیست؟
دستگاه استخراج سوکسله به انگلیسی (soxhlet extractor) یکی از ابزارهای آزمایشگاهی است که توسط شیمی دان آلمانی فرانس فون سوکسله به آلمانی (Franz von Soxhlet) در سال 1879 میلادی اختراع شد.
این وسیله آزمایشگاهی که معمولا از شیشه ساخته می شود، برای جداسازی چربی ها (لیپیدها) از مواد جامد مورد استفاده قرار میگیرد.
این روش در اصل برای استخراج چربی ها از مواد جامد طراحی شده بود ، با این حال استخراج سوکسیله به استخراج چربی ها محدود نشده است. برای انجام سوکسیله نیاز هست که ترکیب مورد نظر حلالیت محدودی در یک حلال داشته باشد و ناخالصی ها در آن حلال نامحلول باشند.
اجزای دستگاه استخراج سوکسیله
- ماده منبع حاوی ترکیبی که باید استخراج شود در داخل انگشتانه قرار می گیرد.
- انگشتانه در محفظه اصلی استخراج کننده سوکسله قرار می گیرد.
- حلال استخراج مورد استفاده در یک فلاسک تقطیر قرار می گیرد.
- فلاسک روی المنت حرارتی قرار می گیرد.
- استخراج کننده سوکسله در بالای فلاسک قرار می گیرد.
- یک کندانسور رفلاکس در بالای دستگاه استخراج قرار می گیرد.
روش کار دستگاه استخراج سوکسله
در صورتی که ترکیب مورد نظر حلالیت قابل توجهی در یک حلال داشته باشد ، میتوان با یک تصفیه ساده ترکیب را از مواد نا محلول جدا کرد. به طور معمول مواد جامدی که حاوی مقداری از ترکیب مورد نظر هستند، در داخل یک انگشتانه که از یک کاغذ صافی ضخیم درست شده است پر شده و در اتاقک اصلی استخراج جاگذاری می شود.
سوکسیله استخراج کننده روی یک فلاسک حاوی حلال مورد استفاده قرار می گیرد و مجهز به یک کندانسور است. حلال در حال برگشت به پایین گرم می شود ، بخار حلال به وسیله بازوی تقطیر به بالا منتقل می شود و سر ریز آن به اتاقک انگشتانه حاوی مواد جامد می ریزد.
کندانسور باعث می شود که هر قطره بخار سرد شده حلال به داخل محفظه حاوی ماده جامد بر گردد. حلال گرم به آرامی محفظه حاوی ماده جامد را پر می کند. مقداری از ترکیب مورد نظر در حلال گرم حل خواهد شد. وقتی که مخزن سوکسیله به طور کامل پر شد، این محفظه بصورت خودکار توسط سیفون جانبی تعبیه شده تخلیه می شود و حلال دوباره به داخل مخفطه تقطیر می ریزد.
شاید لازم باشد که این چرخه ساعت ها یا روزها تکرار شود. در هر چرخه بخشی از مواد غیر فرار در حلال حل می گردند. پس از چرخه های زیاد ترکیب مورد نظر در ظرف تقطیر غلیظ می شود. مزیت این سیستم این است که بجای استفاده از مقدار زیادی از حلال ، همان حلالی که از داخل نمونه عبور کرده دوباره بازیافت می شود.
پس از استخراج، حلال با استفاده از یک اواپراتور گردنده حذف می شود و حاصل کار ، ترکیب مورد نظر است. بخش غیر محلول از جامد، داخل انگستانه باقی می ماند که معمولا دور انداخته می شود.
دستگاه استخراج کوماگاوا
استخراج کننده کوماگاوا که بسیار شبیه به استخراج کننده سوکسله است، طراحی خاصی دارد که در آن نگهدارنده انگشتانه/محفظه مستقیماً در داخل فلاسک حلال (دارای یک دهانه عمودی بزرگ) بالای حلال در حال جوش آویزان است. انگشتانه توسط بخار حلال داغ احاطه شده و در دمای بالاتر در مقایسه با استخراج کننده سوکسله نگهداری می شود، بنابراین امکان استخراج بهتر ترکیبات با نقطه ذوب بالاتر مانند قیر را فراهم می کند. نگهدارنده/ محفظه قابل جابجایی دارای یک بازوی جانبی سیفون کوچک است و مانند سوکسله، یک کندانسور عمودی تضمین می کند که حلال به داخل محفظه که به طور خودکار در هر چرخه تخلیه می شود، چکه می کند.
