شیشه ساعت آزمایشگاهی به انگلیسی (watch glass) یکی از شیشه آلات آزمایشگاهی مورد استفاده در آزمایشگاه های شیمی است . از آنجایی که شکل این وسیله شباهت زیادی به شیشه جلوی ساعت های رومیزی قذیمی دارد، این نام را بر روی آن گذاشته اند.
این ابزار ساخته شده از شیشه پیرکس است. شیشه ساعت یک ظرف شیشه ای گرد و مقعر است که برای تبخیر در شیمی استفاده می شود. همچنین می توان از آن برای توزین جامدات و به عنوان درپوش برای فلاسک ها و بشر استفاده کرد.
انواع شیشه ساعت
دو نوع شیشه ساعت شیشه ای و پلاستیکی وجود دارد که در آزمایشگاه استفاده می شود. این شیشه ساعت در اندازه ها و عرض های مختلف موجود است و معمولاً ضخیم‌تر از سایر ظروف آزمایشگاهی شیشه‌ای یا پلاستیکی هستند.
شیشه ساعت شیشه‌ای
پس از استریل شدن در اتوکلاو یا فور یا آون آزمایشگاهی می‌توان دوباره از شیشه ساعت شیشه ای استفاده کرد. شیشه های ساخته شده مقاومت بالایی در برابر شوک حرارتی، مقاومت شیمیایی و مقاومت مکانیکی دارند.
شیشه ساعت پلاستیکی
اینها شیشه های ساعت یکبار مصرف هستند که در کارهای آزمایشگاهی برای جلوگیری از هرگونه آلودگی متقاطع در حین آماده سازی نمونه ها استفاده می شوند. آنها در اجرا در دماهای پایین بسیار خوب هستند و دارای آستانه عملیاتی 57- تا 135 درجه سانتیگراد هستند. همچنین می تواند در برابر تخریب نور UV مقاومت کند. این شیشه‌های ساعت پلاستیکی ارزان‌تر و سبک وزن هستند.
کاربردهای شیشه ساعت
شیشه ساعت یک تکه شیشه مقعر مدور است که در شیمی به عنوان سطحی برای تبخیر مایع، نگه داشتن جامدات در حین وزن کردن، برای گرم کردن مقدار کمی ماده و به عنوان پوششی برای لیوان استفاده می شود.
یکی از کاربردهای عمومی شیشه ساعت همانطور که قبلا ذکر شد شامل درب لیوان است. در این حالت یک شیشه ساعت در بالای ظرف قرار می گیرد که کنترل و تغییر شرایط اشباع بخار را آسان تر می کند.
همچنین شیشه ساعت برای جلوگیری از ورود گرد و غبار یا سایر ذرات به داخل بشر به کار می رود. شیشه ساعت به طور کامل لیوان را آب بندی نمی کند، بنابراین تبادل گاز همچنان رخ می دهد. هنگامی که به عنوان سطح تبخیر استفاده می شود، شیشه ساعت امکان مشاهده دقیق رسوبات یا تبلور را فراهم می کند و می توان آن را روی سطحی با رنگ متضاد قرار داد تا دید کلی را بهبود بخشد.
علاوه بر این، یک شیشه ساعت اغلب برای قرار دادن جامداتی که روی ترازو وزن می شوند استفاده می شود. قبل از توزین مقدار مورد نظر جامد، یک شیشه ساعت روی ترازو قرار می‌دهند و سپس ترازو را صفر می‌کنند تا فقط وزن ماده نمونه به دست آید.
خشک کردن مواد با استفاده از شیشه ساعت
نه تنها می توان از شیشه ساعت برای مشاهده الگوهای بارش و کریستال ها استفاده کرد، بلکه می توان از آن برای خشک کردن مواد جامد نیز استفاده کرد.
هنگامی که خشک کردن بیشتر مورد نیاز است، اغلب در مواردی که یک نوع جامد خاص باید از حلال نسبتا فرار آن جدا شود، از شیشه ساعت استفاده می شود. جامد روی شیشه ساعت پخش می شود و اغلب اوقات، یک کاغذ صافی تا شده در بالا قرار می گیرد تا ذرات معلق در هوا محصول را آلوده نکنند.
برای به حداکثر رساندن سرعت خشک شدن، می توان یک شیشه ساعت را در داخل هود دود قرار داد تا گردش هوای مناسب برای مدت زمان کافی فراهم شود. روش دیگری که در آزمایشگاه‌های شیمی برای افزایش سرعت خشک شدن استفاده می‌شود، عبور جریان ملایم هوای خشک یا گاز نیتروژن از روی شیشه ساعت از یک قیف معکوس است که در بالای آن بسته شده است.
